Wiele się ostatnio mówi o zmianach w Kodeksie Pracy, ale milczy w odniesieniu do sytuacji organizacji pozarządowych w kontekście tych zmian.

Dla wielu osób organizacje pozarządowe to taka niepotrzebna narośl na zdrowej tkance społeczeństwa.

O ile te osoby nie działają zwyczajnie propagandowo, to najczęściej nie zdają sobie sprawy, że organizacje pozarządowe są przede wszystkim po to (i dlatego, żeby) – zajmować się sprawami i osobami, którymi państwo lub samorząd – zajmować się nie chce. W tym sensie, że wolą organizować konkursy i dotować organizacje, które w tym momencie faktycznie przejmują ich obowiązki.

Myślicie, że byłoby taniej, gdyby sami się tym zajęli?

​

Przykład takiego zajmowania się?

Zadaniem własnym gminy jest m.in. ochrona zdrowia, pomoc społeczna, w tym ośrodki i zakłady opiekuńcze. I tu np. stowarzyszenie może świadczyć usługi opiekuńcze czy prowadzić dom opieki, korzystając z dotacji. Zadania własne gminy obejmują sprawy kultury fizycznej i turystyki, stąd jednymi z częściej występujących są stowarzyszenia sportowe, organizujące zawody finansowane ze środków samorządowych.

​

Zatem bardziej formalnie, po co się tworzy organizacje pozarządowe?

Najogólniej po to, aby działać w interesie publicznym. Ki diabeł ten interes publiczny? O interesie publicznym mówimy odwołując się do wartości wspólnych, istotnych dla całego społeczeństwa, jak chociażby bezpieczeństwo czy sprawiedliwość lub wprost do zasad konstytucyjnych.

Organizacji jest wiele. Są działające na rzecz osób z niepełnosprawnością, zajmujące się ochroną zwierząt, sportem, prawem i tak dalej.

Z Raportu GUS: Biorąc pod uwagę główną dziedzinę działalności organizacji non-profit, odnotować należy, że prowadzeniem działań ciągłych znacznie częściej niż przeciętnie charakteryzowały się jednostki zajmujące się sportem, turystyką, rekreacją lub hobby (84%), działające w obszarze ochrony zdrowia lub rynku pracy i aktywizacji zawodowej (po 83%). Z kolei relatywnie wysoki odsetek organizacji prowadzących działalność w formie nieregularnych akcji wynikających ze szczególnych okoliczności wystąpił również, poza ratownictwem (OSP- 57%), wśród podmiotów zajmujących się prawem i jego ochroną, prawami człowieka (20%) oraz kulturą i sztuką (17%). Na działaniach okresowych swoją działalność opierały ponadprzeciętnie często organizacje podejmujące inicjatywy związane z rozwojem lokalnym, społecznym i ekonomicznym (21%).

​

Skąd są finansowane?

Organizacje mają kilka opcji finansowania swojej działalności. Mogą to być składki członkowskie, dotacje, subwencje, darowizny, środki unijne, zbiórki publiczne, czy odpłatna działalność. Większość opiera swoją działalność głównie na pieniądzach publicznych. Dotacjach (gros z samorządów) bądź składkach członkowskich. Takie źródła finansowania dominują w związkach wyznaniowych, stowarzyszeniach sportowych, OSP czy organizacji pożytku publicznego.

Dlaczego tak jest?

Dlatego, że filantropia nie jest w Polsce rozpowszechniona.

Dlatego, o czym wcześniej – organizacje wykonują zadania samorządów, czy państwa, stąd korzystają z systemów dotacji, grantów, konkursów itp.

I z wielu innych powodów.

Jak się pracuje w NGO?

Różnie. Oczekiwania społeczne najczęściej są takie, że za darmo. I wiele organizacji opiera się wyłącznie na wolontariacie. Nie zawsze to jest dobre i możliwe. A jeśli już się zatrudnia, to częściej na umowach cywilnoprawnych (36% w 2014r.) niż umowach o pracę (15%).

​

Dlaczego?

Chociażby z powodów, o których pisze Łukasz Broniszewski (Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, Fundacja Stabilo) w Raporcie: Trzecia strona medalu/Sytuacja osób pracujących w polskich organizacjach pozarządowych:

Działalność projektowa i realizacja zadań projektowych to rzeczywistość pracy w wielu organizacjach pozarządowych. Z czym to się wiąże? Przede wszystkim ze współpracą z grantodawcą – najczęściej ze strony administracji publicznej (samorząd, ministerstwa), ale również ze strony prywatnych organizacji czy operatorów dystrybuujących środki. Praca „przy projektach” wiąże się z samą specyfiką realizacji projektów, logiką, harmonogramem, czasem realizacji i koniecznymi do osiągnięcia wskaźnikami. Tryb pracy projektowej charakteryzuje czasowe zaangażowanie pracowników i wolontariuszy oraz często brak ciągłości działań. Projekt zaczyna się i kończy.

​

Jakie będą konsekwencje zmian w Kodeksie Pracy dla organizacji pozarządowych?

Dzisiaj podobno wiemy, co w nim podobno będzie.

Jeśli przyjmiemy, że likwidacja tzw. śmieciówek jest faktem, to zapewne wiele organizacji będzie musiało poważnie zastanowić się nad zatrudnieniem.

Zmian w podejściu grantodawców szybko nie oczekujemy. Jeśli organizacja będzie musiała zatrudnić pracowników wyłącznie na umowy o pracę, to może się okazać, że państwo lub samorząd będzie musiało „samo” zajmować się tym, czym zajmować się nie chciało.

Pytanie powraca - Myślicie, że będzie taniej?

 

​

Źródła:

Raport GUS: Działalność organizacji non-profit w 2015 r.: zarządzanie i współpraca.

Raport „Trzecia strona medalu. Sytuacja osób pracujących w polskich organizacjach pozarządowych” (Wydany w ramach projektu „Prawa osób pracujących w organizacjach pozarządowych. Badania – Edukacja – Wsparcie” realizowanego w ramach programu Obywatele dla Demokracji, finansowanego z Funduszy EOG)